DEVAM: 60. İmamlığa
Kim Daha Layıktır
حَدَّثَنَا
مُوسَى بْنُ
إِسْمَعِيلَ
حَدَّثَنَا
حَمَّادٌ
أَخْبَرَنَا
أَيُّوبُ عَنْ
عَمْرِو بْنِ
سَلَمَةَ
قَالَ كُنَّا
بِحَاضِرٍ
يَمُرُّ
بِنَا
النَّاسُ
إِذَا أَتَوْا
النَّبِيَّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَكَانُوا
إِذَا
رَجَعُوا مَرُّوا
بِنَا
فَأَخْبَرُونَا
أَنَّ
رَسُولَ اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
قَالَ كَذَا
وَكَذَا
وَكُنْتُ
غُلَامًا حَافِظًا
فَحَفِظْتُ
مِنْ ذَلِكَ
قُرْآنًا
كَثِيرًا
فَانْطَلَقَ
أَبِي
وَافِدًا
إِلَى
رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فِي نَفَرٍ
مِنْ
قَوْمِهِ
فَعَلَّمَهُمْ
الصَّلَاةَ
فَقَالَ
يَؤُمُّكُمْ
أَقْرَؤُكُمْ
وَكُنْتُ
أَقْرَأَهُمْ
لِمَا كُنْتُ
أَحْفَظُ
فَقَدَّمُونِي
فَكُنْتُ
أَؤُمُّهُمْ
وَعَلَيَّ
بُرْدَةٌ لِي
صَغِيرَةٌ
صَفْرَاءُ
فَكُنْتُ
إِذَا سَجَدْتُ
تَكَشَّفَتْ
عَنِّي
فَقَالَتْ امْرَأَةٌ
مِنْ
النِّسَاءِ
وَارُوا
عَنَّا عَوْرَةَ
قَارِئِكُمْ
فَاشْتَرَوْا
لِي قَمِيصًا
عُمَانِيًّا
فَمَا
فَرِحْتُ
بِشَيْءٍ
بَعْدَ
الْإِسْلَامِ
فَرَحِي بِهِ
فَكُنْتُ
أَؤُمُّهُمْ وَأَنَا
ابْنُ سَبْعِ
سِنِينَ أَوْ
ثَمَانِ
سِنِينَ
Amr b. Selime dedi ki, Biz halkın Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'i (ziyarete) gidip geldikleri (yol
üzerinde bulunan) bir yerleşim bölgesinde idik. (İnsanlar ziyaretten)
dönerlerken bize uğrarlar ve "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurdu." diye konuşuyorlardı.
Ben zeki bir çocuktum.
Bu sebeble Kur'an-ı
Kerim'den pekçok (ayetler) ezberledim. Babam (bir
defa) kabilesinden bir heyet içerisinde Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'e elçi olarak gitmişti. (Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) onlara namazı öğretip;"(Kur'an-ı Kerimi)” en çok bileniniz size imam olsun"
buyurdu. (İçlerinde) ezberinde en çok Kur'an-ı Kerim
bulunan kimse olduğum için, Kur'an-ı Kerimi en çok
bilenleri ben idim. Beni öne geçirdiler, onlara üzerimde sarı küçük bir hırkam
olduğu halde imamlık yapıyordum. Secdeye vardığım zaman hırka vücudumdan
sıyrılıp kasılıyordu. Kadınlardan biri "İmamınızın avret mahallini bizden
gizleyiniz" dedi ve bana Umman kumaşından bir gömlek satın alıverdiier, Müslümanlıktan sonra onun kadar hiç bir şeye
sevinmiş değilim. Onlara yedi, yahut sekiz yaşında
iken imamlık yapıyordum. "
Diğer tahric: Buharl, ezan 54; Tirmizi, sala 60; Nesai, imame
3,5, 11,43; kıble 16; İbn Mace,
ezan 5; ikame 46; Ahmed b. Hanbel,
III, 84, 51,48, 163,475; IV, 118, 121; V, 71, 272.
AÇIKLAMA: 1. Bu hadis-i şerif farz ve nafile bütün
namazlarda baliğ olmamış bir çocuğun baliğ olmuş kimselere imamlık yapmasının
caiz olduğunu ifade ediyor. Nitekim el-Hasen, Ebu Sevri İshak ve Şafii (r.a.) bu
görüştedirler, Delilleri de bu hadis-i şeriftir.
2.
el-Hadi, en-Nasır, el-Müeyyedbillah, eş-Şa'bi, Mücahid, Amr b. Abdilaziz ve Ata gibi alimler de "Bu hadis Resul-i Ekrem'in çocuğun
imamlığının caiz olduğunu ifade eden bir emri ve takdiri niteliğinde değildir"
diyerek mutlak surette sabinin imamlığının caiz olmadığını söylemişlerdir.
İbn Hazm ise, ne farz namazlarda ne
de nafilelerde sabinin imamlık yapamayacağına şöyle hükmetmiştir: "Biz bir
meselede ihtilafa düşersek bu meselemizi Kitaba ve Sünnete havale ederiz.
Sünnete baktığımız zaman Resul-i Ekrem (s.a.v.)'in "Namaz vakti gelince
biriniz ezan okusun ve Kur'an-ı Kerimi en iyi
okuyanınız da namaz kıldırsın" buyurmuş olduğunu görüyoruz. Bunun anlamı
şudur: İmam namaz kıldırmakla mükelleftir ve ondan sorumludur. Müezzin de ezan
okumakla mükelleftir ve ondan sorumludur." Halbuki
ResuluIlah (s.a.v.) Efendimiz "Üç kişiden
sorumluluk kaldırılmıştır:
(1)
Baliğ oluncaya kadar çocuk, (2) uyanıncaya kadar uyuyan ve (3) Zorlanan kimse (mükreh)" buyurmuştur.
(bk. 4401. numaralı hadis. Buna göre çocuk
mükellef değildir.)
"İmamlık
gibi mühim dini bir görev hususunda ise, bu mesele daha çok ehemmiyet kazanır.
"Kim
böyle bir çocuğun arkasında çocuk olduğunu bile bile
namaz kılarsa namazı caiz değildir. Fakat baliğ bir kimse olduğunu zannederek
arkasında namaz kılarsa namazı sahihdir. Bilmeden cünüb ve kafirin arkasında namaz
kılan kimsenin durumuna düşer."
Netice
olarak bu konuda mezheb imamlarının görüşü şöyledir:
1.
Baliğ bir kimsenin bir mümeyyiz çocuk arkasında farz namazı kılması üç imama
göre de caiz değildir. Ancak Şafiiler "Cuma namazının dışında bütün farz namazıarı bir mümeyyiz çocuk arkasında kılmak dizdir. Ancak
cuma namazının çocuk arkasında caiz olabilmesi için imam olan çocuktan başka
baliğ 40 kişinin bulunması gerekir. Eğer imamlık yapacak çocukla 40 kişi
tamamlanıyorsa o zaman caiz değildir,
2.
Hanefi mezhebi imamlarının dışında bütün imamlarca çocuk arkasında nafile namaz
kılmak caizdir. Hanefilerce sahih olan görüşe göre ise, ne farz namazlarda ne
de nafile namazlarda kesinlikle çocuk arkasında kılınamaz.(el-Ceziri, el-Fıkıh ale'I-Mezibibi'I-Erba'a, I, 409)
Yine
bu hadis-i şeriften namazda avret mahallini örtmenin farziyyeti
anlaşılmaktadır. Amr b. Seleme'nin
"İslamiyeti kabul ettikten sonra bir kere daha
böylesine sevindiğimi hatırlamam" diyerek derecesinin büyüklüğünü ifade
ettiği sevinci çok küçük yaşta olduğu için çocukluğuna bağlanabileceği gibi,
avret mahallinin bir daha açılmasına engel olacak bir elbiseye kavuşmasıyla da
izah edilebilir .